مجری برنامه خانم سرور فروزنده از همان لحظه شروع معرفی سخنگویان و شرح برنامه توانست با گرمی صدای خود سردی هوای آنشب را از دلها برون کرده ، توجه مدعوین راجلب و برنامه را با خلاصه کوتاهی از شرح حال و اهداف مرکز اسناد حقوق بشر ایران آغاز کند.

سرور اینچنین ادامه میدهد که این مرکز در سال 2004 به همت جمعی از پژوهشگران، حقوق دانان و وکلای ایرانی و خارجی، از جمله آقای دکتر اخوان استاد دانشگاه مک گیل به منظور مستند سازی نقض حقوق بشر در ایران، در آمریکا تاسیس شد. این نهاد مدنی همه ایرانیان درون مرز و برون مرزی را قطع نظر از افکار سیاسی، مذهبی و هر گونه تفاوت دیگر در بر میگیرد. این مرکز متعلق به هر ایرانی متعهدیست که دغدغه حقوق بشر را در دل می پروراند و میخواهد برای احترام نام ایران و ایرانی کار کند. فعالیت این مرکز صرفا بر مبنای اسناد حقوق بشر است و دست نیاز به سوی همه ایرانیان دراز می کند. هدف محوری این مرکز جمع آوری آرشیو جامع و مستند موارد تخلف حقوق بشر در ایران، تعیین مسئولیت نقض حقوق بشر، ارائه گزارش های جامع در باره آن و ایجاد گفتمانی در راستای احترام به کرامت و حقوق انسان و قانون مندی در ایران است..

گیسو نیا

کاوه شهروز

کاوه همچنان اضافه میکند که حکومت های مستبد همیشه مایل آن بودند که فجایعی که آنها مسببش هستند فراموش گردد. این مرکز سعی آن دارد با مستند سازی این موارد آنها را برای همیشه در تاریخ ثبت نماید. کاوه اشاره به ایران تریبونال میکند که پیام اخوان، گیسو نیا و خود او در آن شرکت داشته و از گزارشات این مرکز در موارد مختلف استفاده شده است.

کاوه همچنین توضیح میدهد که چگونه در سطح جهانی موضوع برنامه هسته ای ایران موارد حقوق بشر را که مسئله اصلی مردم ایران میباشد تحت الشعاع قرار داده است. مرکز سعی آن دارد در صورتی که دول بر سر برنامه هسته ای ایران به توافقی رسیدند مسئله حقوق بشر فراموش نگردد.

سخنگوی بعدی خانم گیسو نیا بود که بعد از آنکه فروزنده معرفی مختصری از او می نماید سخنرانی خود را اینطور آغاز مینماید. بطور کلی برای مردم مستند سازی همراه با ابهاماتی میباشد و در مورد اهمیت آن شک و تردید هائی وجود دارد. از این رو لازم دیده که به شهرهائی که تعداد ایرانیانی که در آنجا سکونت دارند قابل توجه بوده رفته  و در باره اهمیت اهداف مرکز آگاهی بوجود بیاورد. گیسو اشاره به زمانی میکند که از برای تهیه اطلاعات و شهادت از پناهجویان به  ترکیه رفته بود. او در آنجا  با  زنی بر خورد میکند که قربانی یکی از فجیع ترین تبعیضات حقوق بشری قرار گرفته بود.

 آن زن بعد از شرح قصه خود اعتراف میکند که برای اولین بار قصه شوم خود را از اول تا آخر با کسی در میان میگذارد. وقتی دلیل این امر را از او می پرسد آن چنان تحت احساسات قرار میگیرد و در حالی که اشگ از چشمانش جاری بود توضیح میدهد که این فجایع بر سر دیگران هم آمده بود و چیز خاصی در آن نبوده که با دیگران در میانش بگذارد. با وصف اینکه این افراد قربانی بعضی از فجیع ترین موارد نقض حقوق بشر قرار میگیرند به علت وسعت فاجعه و همه گیر بودن آن، این احساس در آنها بوجود آمده که امری عادی بوده و قابل اهمیت و باز گو کردن نیستند. گیسو اضافه میکند که دلیل تعریف کردن این شرح حال از آنست که شاید که ما هم با این نوع افراد برخورد داشته و بعضی از آنها را بشناسیم. تعدادی از این افراد داوطلبانه سعی در مدفون کردن و فراموشی این خاطرات هستند. ولی بسیاری از آنها احتیاج دارند که فشار کوچکی بر آنها وارد شده تا فاجعه ای را که قربانی اش بودند با دیگران در میان گذاشته و شهادت دهند.

 سئوال دیگری که بار ها با آن مواجه می شویم اینست که این شهادتها و گزارشات و مستند سازی ها چه نتیجه ای خواهند داشت. آیا سازمانی وجود دارد که به این موارد رسیگی کند، آیا به سازمان ملل برده خواهند شد؟ آیا در آنجا به آنها توجه خواهد شد؟ جواب همیشگی ما اینست که در مجموع، این گزارشات باعث آن میگردند که حکام احساس مسئولیت کرده و دریابند که آنچه بر مردم روا میدارند در تاریخ  ثبت میشود و این امکان وجود دارد، با اینکه در زمان حال مرجعی برای رسیدگی به آنها وجود ندارد در زمان مناسب امکان رسیدگی حقوقی به آنها شده و عواقبی برای ایشان به بار بیاورد.  گیسو متذکر میگردد که اهداف این نوع فعالیت ها همیشه در دراز مدت خواهد بود ونتیجه فوری ندارند.

در پایان گیسو بامقایسه کوتاهی میان ایرانیان مقیم آمریکا و کانادا، فعال بودن جامعه  ایرانی کانادا را در مورد حقوق بشر تقدیر مینماید. از حضار میخواهد که قبل از شروع سخنرانی حسین رئیسی برای مدت ده دقیقه سئوالات خود را عنوان نمایند. شرکت فعال حضار در این قسمت و سئوالات فراوان آنان، این ده دقیقه را به پنجاه دقیقه تبدیل کرد.

حسین رئیسی وکیل حقوق بشر در ایران که یکسال است به تورنتو آمده است سخنران بعدی بود. وی سخنان خود را با تشکر از شرکت کنندگان آغاز نمود و سپس سخنان خودش را در ارتباط با وضعیت حقوق بشر در ایران اختصاص دادند. وی با تاکید بر اینکه جامعه ایران امروز نیاز دارد تا حقوق بشر موضوع مهم روزش باشد و افزایش تعداد موسسات حقوق بشری را بهترین ابزار برای شناساندن حقوق بشر به مردم میداند.

 در ادامه ایشان متذکر شدند که ما به دو مقوله عمومی شدن حقوق بشر در جامعه و همچنین به فراگیر شدن مسئله حق و در نتیجه افزایش مطالبات حق محور نیاز داریم. ایشان اشاره داشتند که مستند سازی نقض حقوق بشر به این دو مقوله کمک خواهد ساخت و به بیداری جامعه منجر خواهد شد. وی اشاره داشتند که هیچ اتفاقی ناگهانی در کشور رخ نخواهد داد و مستند سازی میتواند مانع فجایع انسانی احتمالی در آینده باشد. ایشان همچنین اشاره داستند که حقوق بشر باید صرفنظر از سیاسی کاریها به مسئله عمومی در جامعه ایران تبدیل گردد.

رئیسی در ادامه با اشاره به صدور احکام اعدام برای 5 ایرانی اهوازی به اتهامات امنیتی و تاکید سازمانهای حقوق بشری بر جلوگیری از اعدام این هموطنان بیان داشتند که جامعه حق دارد از مسئولین امر سوال نماید که چرا و چگونه این افراد به اعدام محکوم شده اند؟ و ایشان اشاره داشتند جامعه حق دارد بفهمد که ایا این افراد عملی خلاف منافع واقعی جامعه مرتکب شده اند یا در نتیجه مناسبات سیاسی به اعدام محکوم گردیده اند؟ دنبال کردن این موضوع را حق شهروند ایرانی دانستند و تاکید نمودند که همه شهروندان اعم کسانی که در داخل یا خارج هستند حق دارند مناسبات بین حق شهروندی و رفتار حکومت را بدانند و بسنجند.

 
حسین رئیسی

و با اشاره به اعدام دو نفر شهروند در ملاء عام به اتهام زورگیری اشاره کردند که شهروندان حق دارند که تقابل بین حق شهروندی و حق حکومت را بدانند وبپرسند که چرا این افراد به سادگی و در یک پرسه بسیار سریع به دار مجازات سپرده میشوند؟ وسوال در خصوص  تناسب بین عمل  مجرمانه و مجازات را حق همه شهروندان از حاکمیت دانستند. و با انتقاد از تحقیقات و برخی دادگاههای محرمانه اشاره داشتند که حق شهروند ایجاب می نماید که این سوال از حاکمیت پرسیده شود که چرا این مجازاتها اعمال میگردد و با انتقاد از شیوه انجام تحقیقات و عدم رعایت دادرسی عادلانه ، پرسشگری در این باره و اگاهی از این موارد را حقوق مردم از حاکمیت دانستند و اشاره داشتند که سازمانهای حقوق بشری هستند که میتوانند ایرادات وارده به این موضوعات را اشکار نمایند.

 وی مستند سازی نقض حقوق بشر را عامل مهمی برای عمومی شدن حقوق بشر دانستند و نتیجه آنرا عمومی شدن موضوع حق توصیف نمودند. ایشان اشاره داشتند که مسئله امروز جامعه ایران حقوق بشر است و سازمانهای حقوق بشری به این فرایند کمک می نمایند. شناختن حق و پدیده حق و آنچه نادیده گرفته میشوند را مسئله جامعه دانستند. ایشان اشاره داشتند که آشکار شدن حقوق مردم و مطالبه آنان هیج مناسبت سیاسی ندارد و ارتباطی با سیاست نخواهد داشت، و سیاسی، امنیتی کردن هر نوع رفتاری با شهروندان را نقض آشکار حقوق بشر دانتستند.

ایشان با اشاره به نوع قرائتی که حاکمیت در ایران از قوانینی که خود وضع نموده، همه آنها را مبتنی بر نقض حقوق بشر دانستند و با بیان اینکه شهروند ایرانی معتقد یا غیر معتقد به مبانی مذهبی مورد قبول حاکمیت نقض حقوق شهروندی خود و دیگران را ناپسند میداند، نتیجه گرفتند که فعالیتهای حقوق بشری میتواند به  آشکار شدن مسئله حق و مطالبه آن کمک نماید. 

ایشان در ادامه اشاره داشتند که ارزشها و هنجارهای حقوق بشری باید در جامعه شناخته و مبنای قوانین قرار گیرند، تا به سادگی برای ارتکاب جرم سرقت دست کسی قطع نگردد ، و با کمک همه مردم باید تغییرات مبتنی بر اصول و ارزشهای حقوق بشری در جامعه به درستی صورت بگیرد.

در پایان وی اشاره کردند که وضعیت حقوق بشر در ایران  بر مبنای اصول اشاره شده مشخص می شوند. و انجام و تمرکز فعالیتهای حقوق بشری و شناساندن ارزشها و هنجارهای حقوق بشر به مردم را سبب ایجاد حساسیت نسبت به نقض حقوق بشر دانستند، و تحقق این موارد را تنها با همکاری همگان میسر دانستند.

گزارش تهیه شده توسط مهدی شمس